Seçim barajının düşürülmesi konusundaki teklifler, önümüzdeki günlerde gündeme gelecek gibi görünüyor.
Mevcut teklifler ya da yeni sunulacak tekliflerle, milletvekili seçimlerinde uygulanan % 10’luk ülke barajının makul orana çekilmesi yönündeki güncel gelişmeler, oldukça dikkat çekicidir.
Ülkemizde, milletvekili genel seçimlerinde yüzde on barajlı “orantılı temsil sistemi” uygulanmaktadır. “Ülke barajı” uygulaması dahil seçim hukukumuzu ilgilendiren kritik konular, Anayasa değil, kanunlar düzeyinde düzenlenmiştir.
Üstelik, seçim hukukunun çerçevesini belirleyen bu kanunlar, ara rejim döneminden miras kalma olduğu için anti demokratik siyasi iklimin ürünüdür. Zaman içinde kimi değişiklikler geçirmelerine karşın, hala omurgasını koruyan bu kanunlar, “12 Eylül artığı kanunlar” kapsamında yer alır.
Muhalefetteyken “dert kapısı” olarak görülen ve hep şikayet edilen bu kanunlar, iktidardayken genellikle unutulur.
Yüzde 10 barajı, Milletvekili seçim kanunda düzenlenen bir husustur. 10.06. 1983 tarihli ve 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu, 1995 yılında geçirdiği değişiklik sonrası haliyle yürürlüktedir. Buna göre, milletvekili seçimlerinde geçerli seçim tekniğimiz % 10 barajlı d’Hondt Sistemi’dir.
Bugüne kadar yaşanmamış olmakla beraber soyutlama şeklinde uç bir örnek vermek gerekirse, belli bir seçim bölgesinde geçerli oyların tamamını alan bir siyasi parti yüzde 10’luk ülke barajını geçemezse, o bölgeden milletvekili çıkaramayacak dolaysıyla o seçim çevresinin hiç milletvekili olmayacaktır.
Bir siyasi parti ülkenin herhangi bir bölgesinde ya da ilinde ne kadar yüksek oranda oy alırsa alsın eğer ülke çapında aldığı oylar yüzde 10’un üzerine çıkamazsa bu partinin oyları TBMM’ye girecek milletvekillerinin belirlenmesinde hesaba katılmaz.
Yüzde 10 barajı, dünya örneklerinin çok üzerinde ve kabul gören demokratik standartlara bakıldığında hayli yüksektir. Dolayısıyla, barajın düşürülmesi ve makul oranlara çekilmesine destek vermemek mümkün değildir. Ancak, zamanlamayı dikkatlere sunmak istiyorum. Gerçekten de, Türkiye’de yüksek seçim barajı, daha çok da BDP çizgisine sahip siyasi partilerin güncel bir derdidir.
Yeni Anayasayla ilgili referandum senaryolarının konuşulduğu ve tekrar hız kazandığı bir süreçte, gündeme gelen seçim barajının % 8’e çekilmesi teklifleri, siyasi pazarlıkların içerisinde olmaması geren nazik noktalardan başında gelmektedir.
Doç. Dr. Şeref İba